Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yer alan karara nazaran, Osmanlı Devleti devrinde 1722’de Adana’da kurulan ve idaresi Vakıflar Genel Müdürlüğünde olan bir vakfın vakfiyesinde, “vakıfın vefatından sonra batın tertibi üzere erkek evlatları eşit olarak mutasarrıf olacak, erkek evlatlarından kimse kalmaz ise veraset tertibi üzere kız evlatları mutasarrıf olacaktır” kuralı yer aldı.
Burduroğlu İbrahim’in Menzili ve Dükkanları Vakfı olarak bilinen “El-Hac Ebubekir ve İbrahim Beşe bin Topal Mehmet Ağa Vakfı”nın mirasçılarından Z.Y, 2012’de vakfın gelirlerinden yararlanma hakkı olan evlatlarının bulunduğunu belirterek, bunun tespiti için Vakıflar Genel Müdürlüğüne karşı Adana 7. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açtı. Erkek kardeşi Y.Ç’nin açtığı davada, Adana 6. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin galle fazlasından yararlanmasına karar verdiğini söz eden Z.Y, 2013’te vefat etti. Z.Y’nin bayan olan mirasçıları davayı sürdürdü lakin Adana 7. Asliye Hukuk Mahkemesi, vakfiyede belirtilen konular nedeniyle davanın reddine karar verdi.
Yargıtayın kararı onaması üzerine müracaatçılar, galle fazlasından vakfedenin bayan alt soylarının yararlanamaması nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiğini ileri sürerek AYM’ye ferdî müracaatta bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 35’inci hususunda düzenlenen mülkiyet hakkıyla ilişkili olarak Anayasa’nın 10’uncu hususunda teminat altına alınan ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmetti.
“CİNSİYET TEMELİNDE FARKLI MUAMELE”
AYM’nin kararında, müracaat konusu olayın miras hukuku sorunu olmadığı, galle fazlasının dağıtımına yönelik olduğu ve vakfiye kurallarına dayanılarak davanın reddedildiği aktarıldı.
Bu durumun cinsiyet temelinde farklı muamele olduğu belirtilen kararda, “Somut olaydaki farklı muamelenin vakfedenin iradesine hürmet gösterilmesi ve hukuk güvenliğinin sağlanması gayesine dayandığı anlaşılmıştır.” tespiti yer aldı.
Kamu makamlarının vakfedenin iradesini muhafaza gayesini gütmesinin anlaşılabilir olduğuna işaret edilen kararda, “Bununla birlikte vakfedenin iradesine hürmet gösterilmesi ve hukuk güvenliğinin sağlanması hedefinin kız evlatlarına galle fazlasından hisse verilmemesini haklılaştıracak ölçüde yüksek bir kamu faydası barındırmadığı değerlendirilmiştir.” tabirleri kullanıldı.
“Günümüzde cinsiyet temelli ayrımlar hem milletlerarası hukuk hem de ulusal hukuk seviyelerinde yasaklanmış ve devletlere cinsiyet temelli olarak farklı muamelelerde bulunulmasını önlemeye yönelik önlemler alma ödevi yüklenmiştir.” değerlendirmesine yer verilen kararda, Anayasa’nın 10’uncu unsuru gereği cinsiyet temelli farklı muameleye müsamaha gösterilmesinin mümkün olmadığı vurgulandı.
Başvuru konusu olayın mülkiyet hakkıyla da temaslı olduğu, mahkemece verilen kararın ihlal manasına geldiğine işaret edilen kararda, şu sözler yer aldı:
“Galle fazlasından müracaatçıların vakfedenin kız evladı olan murisine tıpkı batından yaşayan erkek evladın bulunduğu gerekçesiyle hisse verilmemesi suretiyle cinsiyet temelinde yapılan farklı muamelenin makul ve haklı bir sebebi bulunsa da emel ile araç ortasında makul bir orantılılık münasebetine dayanmadığı ve bu nedenle ayrımcılık teşkil ettiği kanaatine varılmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle mülkiyet hakkıyla ilişkili olarak ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar vermiştir.” AA